Mięśniaki macicy

Mięśniaki macicy, znane również jako fibroidy, to łagodne guzy powstające w mięśniach gładkich macicy. Są to najczęstsze guzy niezłośliwe narządów płciowych u kobiet, występujące u nawet 70-80% kobiet w wieku rozrodczym. Fibroidy mogą różnić się rozmiarem – od niewielkich, niemal mikroskopijnych, po guzy wielkości melona. Mogą występować pojedynczo lub w grupach, a ich umiejscowienie jest zróżnicowane: mogą rozwijać się wewnątrz ściany macicy (mięśniaki śródścienne), pod błoną śluzową macicy (mięśniaki podśluzówkowe), pod błoną surowiczą (mięśniaki podsurowicze) oraz na zewnątrz macicy, na trzonie (mięśniaki uszypułowane). Chociaż wiele mięśniaków jest bezobjawowych i nie wymaga interwencji, niektóre mogą prowadzić do poważnych objawów, które mają wpływ na jakość życia kobiety.

Umów usługę

Wszystkie schorzenia

Mięśniaki macicy

Umów wizytę

Wszystkie schorzenia

Objawy

Objawy mięśniaków macicy mogą być zróżnicowane i zależą od ich liczby, rozmiaru oraz lokalizacji. Najczęstszym objawem jest nieprawidłowe krwawienie, które może przyjmować formę obfitych i przedłużających się miesiączek (menorrhagia) lub krwawienia międzymiesiączkowego. W niektórych przypadkach kobiety doświadczają także skrócenia cyklu miesiączkowego lub krwawienia po stosunku płciowym. Obfite miesiączki mogą prowadzić do niedokrwistości z niedoboru żelaza, co objawia się zmęczeniem, osłabieniem oraz bladością skóry.

Kobiety z dużymi mięśniakami lub mięśniakami zlokalizowanymi w ścianie lub pod błoną surowiczą macicy mogą odczuwać ból w dolnej części brzucha lub w okolicy miednicy, który może promieniować do pleców lub nóg. Ból ten jest często opisywany jako tępy i trwały, chociaż czasem może być również ostry, szczególnie gdy mięśniak jest uszypułowany i dochodzi do jego skrętu lub martwicy. Kolejnym częstym objawem jest uczucie ucisku na pęcherz moczowy, co prowadzi do częstomoczu, trudności w całkowitym opróżnieniu pęcherza oraz nietrzymania moczu. W przypadku ucisku na odbytnicę może wystąpić zaparcie lub uczucie niepełnego wypróżnienia.

Fibroidy mogą także wpływać na płodność i powodować problemy z zajściem w ciążę, zwłaszcza jeśli zlokalizowane są podśluzówkowo lub w pobliżu ujścia jajowodów, co może zaburzać implantację zarodka lub powodować poronienia. U niektórych kobiet obecność dużych mięśniaków może prowadzić do powiększenia obwodu brzucha, co bywa mylnie interpretowane jako przyrost masy ciała lub ciąża.

Diagnostyka

Diagnostyka mięśniaków macicy rozpoczyna się zazwyczaj od wywiadu lekarskiego, podczas którego lekarz zbiera informacje na temat objawów, historii menstruacyjnej pacjentki, historii rodzinnej występowania mięśniaków oraz innych problemów ginekologicznych. Lekarz pyta o charakter krwawienia, ból, uczucie ucisku oraz trudności z oddawaniem moczu lub wypróżnieniem. Wywiad pozwala na wstępną ocenę stanu pacjentki i skierowanie na dalsze badania diagnostyczne.

Podstawowym badaniem stosowanym w diagnostyce mięśniaków macicy jest ultrasonografia przezpochwowa (USG), która umożliwia ocenę lokalizacji, wielkości oraz liczby mięśniaków. USG jest nieinwazyjne i pozwala na szybkie zdiagnozowanie mięśniaków oraz ocenę ich wpływu na strukturę macicy. W przypadkach, gdy wynik USG jest niejednoznaczny lub konieczne jest dokładniejsze określenie lokalizacji mięśniaków, lekarz może zalecić wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI), który dostarcza bardziej szczegółowych informacji na temat wielkości i struktury mięśniaków.

Histeroskopia jest kolejnym narzędziem diagnostycznym, szczególnie przydatnym w przypadku mięśniaków podśluzówkowych. Histeroskopia polega na wprowadzeniu do macicy cienkiego narzędzia z kamerą, co umożliwia bezpośrednie oglądanie jamy macicy i ocenę, czy mięśniaki wpuklają się do jej wnętrza. W niektórych przypadkach histeroskopia może być również terapeutyczna i pozwala na usunięcie mięśniaków.

Dla pacjentek z podejrzeniem dużych mięśniaków lub nacisku na inne narządy, przydatne jest także wykonanie tomografii komputerowej (CT), która pozwala na ocenę relacji mięśniaków względem innych struktur anatomicznych w miednicy mniejszej. Badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, są również istotne w przypadku obfitych miesiączek, aby ocenić poziom hemoglobiny i żelaza oraz monitorować ewentualną niedokrwistość.

Leczenie

Leczenie mięśniaków macicy zależy od nasilenia objawów, lokalizacji, wielkości mięśniaków oraz planów rozrodczych pacjentki. W przypadku małych, bezobjawowych mięśniaków często nie podejmuje się leczenia i ogranicza się do regularnych kontroli, aby monitorować ich wzrost. W przypadkach objawowych lub gdy mięśniaki powodują poważne problemy zdrowotne, leczenie może obejmować farmakoterapię, metody interwencyjne oraz chirurgiczne.

Farmakoterapia obejmuje stosowanie leków mających na celu zmniejszenie objawów i zahamowanie wzrostu mięśniaków. Leki hormonalne, takie jak analogi GnRH (gonadotropin releasing hormone), są stosowane w celu obniżenia poziomu estrogenów i progesteronu, co prowadzi do zmniejszenia wielkości mięśniaków oraz ograniczenia krwawienia. Analogii GnRH stosuje się zazwyczaj przez krótki czas, ponieważ mogą one prowadzić do objawów menopauzalnych, takich jak uderzenia gorąca i zmniejszenie gęstości kości. Alternatywnie, leki antyprogestagenowe, takie jak mifepriston, mogą być stosowane w celu zmniejszenia krwawienia oraz objętości mięśniaków.

Doustne tabletki antykoncepcyjne oraz wkładki wewnątrzmaciczne uwalniające lewonorgestrel (IUD) mogą być stosowane w leczeniu objawowym, aby regulować cykl menstruacyjny i zmniejszyć krwawienie. Chociaż nie redukują one wielkości mięśniaków, mogą znacząco zmniejszyć obfitość miesiączek i poprawić jakość życia pacjentki. Dla pacjentek z niedokrwistością w wyniku obfitych miesiączek istotna jest także suplementacja żelaza.

Metody interwencyjne obejmują embolizację tętnic macicznych (UAE), która jest minimalnie inwazyjnym zabiegiem polegającym na zamknięciu naczyń krwionośnych zaopatrujących mięśniaki. Podczas embolizacji wprowadza się do naczyń tętniczych małe cząsteczki, które blokują dopływ krwi do mięśniaków, powodując ich zmniejszenie. Embolizacja jest skuteczna w redukcji objawów i wielkości mięśniaków, ale może być przeciwwskazana dla kobiet planujących ciążę.

Leczenie chirurgiczne jest zalecane w przypadkach dużych mięśniaków, które powodują znaczne objawy, ucisk na narządy lub trudności z zajściem w ciążę. Miomektomia jest zabiegiem polegającym na usunięciu mięśniaków przy zachowaniu macicy i jest preferowaną metodą dla kobiet planujących ciążę. Miomektomia może być przeprowadzona laparoskopowo, histeroskopowo lub metodą otwartą, w zależności od liczby i lokalizacji mięśniaków.

W przypadkach, gdy mięśniaki są bardzo duże, a pacjentka nie planuje ciąży, może być konieczne wykonanie histerektomii, czyli usunięcia całej macicy. Histerektomia jest radykalnym rozwiązaniem, które eliminuje ryzyko nawrotu mięśniaków, ale wiąże się z trwałą utratą płodności. Zabieg ten może być wykonany metodą klasyczną, laparoskopową lub przezpochwową, w zależności od preferencji i stanu zdrowia pacjentki.

Dzięki postępom w diagnostyce i terapii, leczenie mięśniaków macicy jest coraz bardziej dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentek, co pozwala na skuteczne zarządzanie objawami i poprawę jakości życia. Regularne monitorowanie i współpraca z lekarzem są kluczowe dla wyboru optymalnej metody leczenia, która uwzględnia zarówno stan zdrowia, jak i plany rozrodcze pacjentki.