Rak jajnika

Rak jajnika jest jednym z najbardziej agresywnych nowotworów ginekologicznych, który charakteryzuje się wysoką śmiertelnością, szczególnie w zaawansowanych stadiach choroby. Nowotwór ten często pozostaje bezobjawowy we wczesnych fazach, co utrudnia jego wczesne wykrycie i prowadzi do rozpoznania w zaawansowanym stadium, kiedy rokowania są znacznie gorsze. Większość przypadków raka jajnika to raki nabłonkowe, ale mogą występować również inne typy histologiczne, takie jak nowotwory zarodkowe oraz nowotwory ze sznurów płciowych. Główne czynniki ryzyka obejmują wiek, wywiad rodzinny, mutacje genów BRCA1 i BRCA2 oraz pewne zaburzenia hormonalne.

Umów usługę

Wszystkie schorzenia

Rak jajnika

Umów wizytę

Wszystkie schorzenia

Objawy

Objawy raka jajnika są często niespecyficzne i mogą przypominać objawy innych, mniej groźnych schorzeń, takich jak zespół jelita drażliwego lub zapalenie pęcherza. W początkowych stadiach nowotworu objawy są zwykle łagodne lub nie występują wcale, co przyczynia się do późnego rozpoznania choroby. Najczęściej zgłaszane symptomy to uczucie pełności lub wzdęcia brzucha, które nie ustępuje po jedzeniu, a także ból w okolicy miednicy lub brzucha.

Pacjentki mogą także odczuwać nagłe uczucie sytości, które powoduje zmniejszenie apetytu i niezamierzoną utratę masy ciała. Inne objawy obejmują zwiększone oddawanie moczu, a także naglące parcie na mocz, które wynika z ucisku guza na pęcherz moczowy. W miarę wzrostu guza mogą pojawić się dodatkowe objawy, takie jak przewlekłe zmęczenie, ból pleców, a także zmiany w cyklu miesiączkowym, w tym nieregularne miesiączki lub krwawienia międzymiesiączkowe.

W zaawansowanych stadiach choroby, gdy rak rozprzestrzenia się na otrzewną, mogą pojawić się objawy wodobrzusza, czyli nagromadzenia płynu w jamie brzusznej, co prowadzi do powiększenia obwodu brzucha, duszności oraz ogólnego dyskomfortu. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić objawy związane z przerzutami do innych narządów, takie jak żółtaczka (w przypadku przerzutów do wątroby) lub ból w klatce piersiowej (w przypadku przerzutów do płuc). Objawy ogólnoustrojowe, takie jak osłabienie, utrata apetytu oraz uczucie zmęczenia, również są charakterystyczne dla zaawansowanych stadiów choroby.

Diagnostyka

Diagnostyka raka jajnika jest procesem złożonym, który obejmuje wywiad lekarski, badania fizykalne oraz szereg badań obrazowych i laboratoryjnych. Wywiad lekarski ma na celu ocenę objawów, czasu ich trwania oraz obecność czynników ryzyka, takich jak wywiad rodzinny, mutacje genetyczne oraz styl życia pacjentki. Lekarz zwraca uwagę na objawy typowe dla raka jajnika, ale ze względu na ich niespecyficzny charakter, diagnostyka wymaga dalszych badań.

Podczas badania fizykalnego lekarz wykonuje palpacyjne badanie miednicy, aby ocenić stan narządów wewnętrznych i wykryć ewentualne guzki lub nieprawidłowości. W badaniu ginekologicznym można czasem wyczuć powiększony jajnik, co jest wskazaniem do wykonania badań obrazowych. Podstawowym badaniem obrazowym stosowanym w diagnostyce raka jajnika jest ultrasonografia przezpochwowa, która pozwala na ocenę struktury jajników oraz wykrycie obecności guzów, torbieli oraz innych zmian. W celu dokładniejszej oceny charakteru guzów, stosuje się tomografię komputerową (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI), które pozwalają na ocenę rozległości nowotworu i ewentualnych przerzutów.

Badania laboratoryjne obejmują oznaczenie markerów nowotworowych, takich jak CA-125, który jest podwyższony u większości pacjentek z rakiem jajnika. Wartości CA-125 nie są specyficzne dla raka jajnika i mogą być podwyższone także w innych stanach zapalnych lub nowotworach, ale oznaczenie tego markera jest przydatne w monitorowaniu postępu choroby oraz skuteczności leczenia. W przypadkach podejrzenia dziedzicznego raka jajnika, szczególnie u kobiet z wywiadem rodzinnym, zaleca się wykonanie testów genetycznych na obecność mutacji BRCA1 i BRCA2, które znacznie zwiększają ryzyko rozwoju raka jajnika.

W przypadkach, gdy obrazowanie i badania laboratoryjne wskazują na obecność guza, konieczne jest wykonanie biopsji, aby uzyskać próbkę tkanki do badania histopatologicznego. Biopsja może być wykonana metodą laparoskopową lub w trakcie operacji, a wyniki badania pozwalają na potwierdzenie diagnozy oraz ocenę typu histologicznego i stopnia zaawansowania nowotworu. W zaawansowanych przypadkach raka jajnika, gdy nowotwór jest już rozprzestrzeniony, lekarz może zalecić wykonanie PET-CT, aby ocenić obecność przerzutów oraz określić zasięg choroby w organizmie.

Leczenie

Leczenie raka jajnika jest uzależnione od stadium zaawansowania choroby, typu histologicznego oraz ogólnego stanu zdrowia pacjentki. W przypadku raka jajnika leczenie zazwyczaj obejmuje kombinację chirurgii oraz chemioterapii. W pierwszym etapie leczenia chirurgicznego, lekarz stara się usunąć jak najwięcej masy guza w procedurze znanej jako cytoredukcja. W zależności od zaawansowania choroby, może to obejmować usunięcie jednego lub obu jajników, jajowodów, macicy oraz okolicznych węzłów chłonnych. Celem chirurgii jest usunięcie jak największej ilości nowotworu, co poprawia efektywność dalszego leczenia.

W przypadku bardziej zaawansowanego raka jajnika, chemioterapia jest stosowana zarówno przed, jak i po operacji, aby zmniejszyć masę guza i zniszczyć resztkowe komórki nowotworowe. Leki stosowane w chemioterapii raka jajnika obejmują platynę, takie jak cisplatyna lub karboplatyna, w połączeniu z taksanami, jak paklitaksel. Terapia chemioterapeutyczna jest zazwyczaj stosowana w kilku cyklach, aby maksymalizować jej skuteczność. U pacjentek, u których nowotwór jest oporny na leczenie pierwszej linii, stosuje się leki z innych grup chemoterapeutycznych lub terapie celowane.

Terapie celowane są nowoczesnymi metodami leczenia, które działają na określone szlaki molekularne zaangażowane w rozwój nowotworu. W leczeniu raka jajnika stosuje się inhibitory PARP (np. olaparib), które są szczególnie skuteczne u pacjentek z mutacjami genów BRCA1 i BRCA2. Inhibitory PARP blokują mechanizmy naprawy DNA w komórkach nowotworowych, co prowadzi do ich śmierci. Terapie celowane mogą być stosowane jako monoterapia lub w połączeniu z chemioterapią, co zwiększa szanse na zahamowanie wzrostu nowotworu.

Immunoterapia, chociaż stosunkowo nowa w leczeniu raka jajnika, staje się coraz bardziej popularna. Immunoterapia polega na stymulowaniu układu odpornościowego do atakowania komórek nowotworowych. Badania kliniczne są nadal prowadzone w celu oceny skuteczności różnych podejść immunoterapeutycznych, takich jak inhibitory punktów kontrolnych, które mogą pomóc pacjentkom, u których tradycyjne metody leczenia nie są skuteczne.

U niektórych pacjentek z rakiem jajnika w zaawansowanym stadium, u których operacja nie jest możliwa lub chemioterapia nie przynosi efektów, leczenie paliatywne może być stosowane w celu złagodzenia objawów i poprawy jakości życia. Terapie paliatywne obejmują leczenie wodobrzusza, kontrolę bólu oraz wsparcie psychologiczne, aby pomóc pacjentkom i ich rodzinom radzić sobie z chorobą.

Wczesne wykrycie raka jajnika jest kluczowe dla poprawy rokowań, dlatego kobiety z grupy ryzyka, szczególnie te z mutacjami BRCA1 i BRCA2, powinny podlegać regularnym badaniom kontrolnym oraz rozważyć profilaktyczne usunięcie jajników, jeśli jest to uzasadnione. Badania przesiewowe na raka jajnika nie są jeszcze standardem, ale trwają prace nad ich wdrożeniem, co może poprawić wczesne wykrycie i rokowania u pacjentek. Dzięki postępom w diagnostyce i leczeniu, możliwe jest skuteczne zarządzanie rakiem jajnika, co zwiększa szanse na dłuższe i lepsze życie dla pacjentek dotkniętych tą chorobą.