Zapalenie mięśnia sercowego

Zapalenie mięśnia sercowego, zwane również miokarditis, jest stanem zapalnym mięśnia sercowego, który może prowadzić do jego uszkodzenia i upośledzenia funkcji skurczowej. Miokarditis może mieć różnorodne przyczyny, w tym infekcyjne, autoimmunologiczne, toksyczne lub alergiczne. Najczęstszą przyczyną zapalenia mięśnia sercowego są infekcje wirusowe, takie jak wirusy Coxsackie, adenowirusy, parwowirus B19 oraz wirus SARS-CoV-2. Zapalenie mięśnia sercowego może występować w łagodnej postaci, ale może również prowadzić do poważnych powikłań, takich jak niewydolność serca, arytmie czy nagła śmierć sercowa.

Umów usługę

Wszystkie schorzenia

Zapalenie mięśnia sercowego

Umów wizytę

Wszystkie schorzenia

Objawy

Objawy zapalenia mięśnia sercowego mogą być zróżnicowane i zależą od stopnia zaawansowania stanu zapalnego oraz jego etiologii. Wiele przypadków przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo, co utrudnia wczesne wykrycie choroby. U części pacjentów zapalenie mięśnia sercowego objawia się jedynie łagodnym uczuciem zmęczenia, jednakże w przypadku bardziej zaawansowanych stanów zapalnych objawy mogą być znacznie bardziej nasilone i obejmować zarówno układ sercowo-naczyniowy, jak i ogólnoustrojowe dolegliwości.

Typowe objawy zapalenia mięśnia sercowego obejmują bóle w klatce piersiowej, które często przypominają objawy dławicy piersiowej. Ból ten może nasilać się podczas wysiłku fizycznego lub w pozycji leżącej i zwykle nie ustępuje po podaniu nitrogliceryny. Inne objawy towarzyszące to kołatanie serca, które jest wynikiem arytmii, takiej jak tachykardia zatokowa, migotanie przedsionków lub arytmie komorowe. Pacjenci mogą również doświadczać duszności, zarówno podczas wysiłku, jak i w spoczynku, co jest wynikiem upośledzonej funkcji skurczowej serca i zalegania krwi w płucach.

Objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka, osłabienie, zmęczenie, bóle stawów i mięśni, mogą być również obecne, szczególnie jeśli zapalenie mięśnia sercowego jest wynikiem infekcji wirusowej. W niektórych przypadkach pacjenci zgłaszają objawy przypominające grypę, które mogą poprzedzać pojawienie się typowych objawów sercowych. W ciężkich przypadkach zapalenie mięśnia sercowego może prowadzić do rozwoju ostrej niewydolności serca, manifestującej się poprzez obrzęki kończyn dolnych, ortopneę oraz napadową duszność nocną. Rzadko mogą wystąpić omdlenia lub nagła utrata przytomności spowodowane ciężkimi arytmiami.

Diagnostyka

Diagnostyka zapalenia mięśnia sercowego opiera się na kombinacji wywiadu lekarskiego, badania fizykalnego oraz zaawansowanych badań obrazowych i laboratoryjnych. Kluczowym elementem diagnostyki jest wywiad, w którym lekarz zbiera informacje dotyczące objawów, czasu ich wystąpienia oraz potencjalnych czynników ryzyka, takich jak niedawno przebyte infekcje, stosowanie leków, choroby autoimmunologiczne czy kontakt z substancjami toksycznymi. Badanie fizykalne może ujawnić objawy niewydolności serca, takie jak podwyższone ciśnienie żylne, obrzęki obwodowe oraz szmery sercowe związane z niedomykalnością zastawek.

Podstawowym badaniem obrazowym stosowanym w diagnostyce miokarditis jest echokardiografia, która pozwala na ocenę funkcji skurczowej serca, rozmiarów komór oraz obecności wysięku w osierdziu. U pacjentów z zapaleniem mięśnia sercowego echokardiografia może wykazać zaburzenia ruchomości ścian serca, obniżoną frakcję wyrzutową oraz objawy przerostu mięśnia sercowego. Rezonans magnetyczny serca (MRI) jest zaawansowanym badaniem, które pozwala na szczegółową ocenę zmian zapalnych i strukturalnych w mięśniu sercowym, a także wykrycie obszarów martwicy i włóknienia. Badanie MRI z podaniem gadolinu jest szczególnie przydatne do rozróżnienia między aktywnym zapaleniem a bliznowaceniem.

Elektrokardiografia (EKG) może wykazać nieprawidłowości, takie jak zmiany odcinka ST, obniżenie załamków T oraz różne rodzaje zaburzeń rytmu. W niektórych przypadkach konieczne może być monitorowanie Holtera, aby wykryć epizody arytmii, które mogą być krótkotrwałe i trudne do uchwycenia podczas standardowego EKG. Testy laboratoryjne obejmują ocenę poziomu markerów zapalnych, takich jak białko C-reaktywne (CRP) oraz OB, a także oznaczenie poziomu troponin sercowych, które są markerami uszkodzenia mięśnia sercowego. Dodatkowo oznacza się poziom peptydów natriuretycznych (BNP lub NT-proBNP), które wskazują na przeciążenie serca.

W przypadkach, gdy istnieje podejrzenie zapalenia mięśnia sercowego o podłożu infekcyjnym, lekarz może zalecić badania serologiczne w celu wykrycia obecności przeciwciał przeciwko różnym patogenom, takim jak wirusy Coxsackie, wirus cytomegalii, parwowirus B19 czy wirus grypy. W bardziej skomplikowanych przypadkach może być konieczne wykonanie biopsji endomiokardialnej, która pozwala na potwierdzenie diagnozy poprzez ocenę histopatologiczną tkanki serca i wykrycie nacieków zapalnych oraz innych zmian patologicznych.

Leczenie

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego zależy od nasilenia objawów, etiologii zapalenia oraz ogólnego stanu pacjenta. W przypadku łagodnych objawów i braku niewydolności serca pacjent może być leczony ambulatoryjnie, z zaleceniem odpoczynku oraz ograniczenia wysiłku fizycznego w celu zmniejszenia obciążenia serca. Pacjenci powinni unikać aktywności fizycznej i stresu przez kilka miesięcy, aby dać sercu czas na regenerację. Farmakoterapia ma na celu zmniejszenie objawów i zapobieganie powikłaniom. Leki przeciwwirusowe stosowane są rzadko, gdyż większość przypadków ma charakter samoograniczający się. Jednak w przypadku podejrzenia konkretnego patogenu, takiego jak wirus cytomegalii, lekarz może rozważyć leczenie przeciwwirusowe.

W przypadku objawów niewydolności serca stosuje się standardową farmakoterapię niewydolności serca, obejmującą leki moczopędne, takie jak furosemid, które pomagają w redukcji zastojów płynowych i zmniejszają objawy duszności. Inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI), takie jak enalapryl, oraz beta-blokery, jak metoprolol, stosowane są w celu zmniejszenia obciążenia serca, obniżenia ciśnienia krwi oraz poprawy funkcji serca. U pacjentów z niskim ciśnieniem perfuzji lub z ryzykiem progresji niewydolności serca można stosować antagonistów aldosteronu, takich jak spironolakton, aby zapobiegać retencji płynów.

W przypadkach zapalenia mięśnia sercowego o podłożu autoimmunologicznym, na przykład w toczniu rumieniowatym układowym, stosuje się leki immunosupresyjne, takie jak kortykosteroidy lub azatiopryna, w celu zmniejszenia reakcji zapalnej i zahamowania autoagresji. W sytuacjach, gdy zapalenie mięśnia sercowego jest spowodowane reakcją alergiczną, konieczne może być odstawienie potencjalnego czynnika wywołującego i leczenie objawowe, na przykład za pomocą leków przeciwhistaminowych.

U pacjentów z ciężkimi arytmiami, które nie ustępują po leczeniu farmakologicznym, może być konieczne wszczepienie kardiowertera-defibrylatora (ICD), który monitoruje rytm serca i przeprowadza defibrylację w razie wystąpienia zagrażających życiu zaburzeń rytmu. W przypadkach skrajnej niewydolności serca, kiedy leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy, można rozważyć zastosowanie mechanicznego wspomagania krążenia, takiego jak LVAD, lub przeszczep serca.

Leczenie zapalenia mięśnia sercowego wymaga regularnych kontroli lekarskich oraz monitorowania stanu pacjenta, aby ocenić skuteczność terapii i wczesne wykrycie ewentualnych powikłań. Okres rekonwalescencji może być długi, a powrót do pełnej aktywności fizycznej powinien być stopniowy i kontrolowany przez specjalistów. Dzięki wczesnej diagnozie i odpowiedniemu leczeniu możliwe jest osiągnięcie poprawy stanu pacjenta, jednak w niektórych przypadkach zapalenie mięśnia sercowego może prowadzić do trwałego uszkodzenia serca i wymagać długoterminowego monitorowania oraz terapii.