Zatorowość płucna
Zatorowość płucna (ang. pulmonary embolism, PE) jest stanem zagrożenia życia, wynikającym z zamknięcia tętnicy płucnej lub jej odgałęzień przez skrzeplinę, która najczęściej pochodzi z układu żylnego kończyn dolnych (zakrzepica żył głębokich). Objawy kliniczne zatorowości płucnej mogą być bardzo różnorodne, od całkowicie bezobjawowego przebiegu, po dramatyczne objawy związane z nagłym zatrzymaniem krążenia. Spektrum objawów zależy od wielkości zatoru, stanu układu krążenia oraz obecności chorób współistniejących.
Zatorowość płucna
Zatorowość płucna (ang. pulmonary embolism, PE) jest stanem zagrożenia życia, wynikającym z zamknięcia tętnicy płucnej lub jej odgałęzień przez skrzeplinę, która najczęściej pochodzi z układu żylnego kończyn dolnych (zakrzepica żył głębokich). Objawy kliniczne zatorowości płucnej mogą być bardzo różnorodne, od całkowicie bezobjawowego przebiegu, po dramatyczne objawy związane z nagłym zatrzymaniem krążenia. Spektrum objawów zależy od wielkości zatoru, stanu układu krążenia oraz obecności chorób współistniejących.
Objawy
Zatorowość płucna (ang. Pulmonary Embolism, PE) to nagła, często zagrażająca życiu, patologia układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, spowodowana przez zator w naczyniach krwionośnych płuc, najczęściej będący wynikiem przemieszczenia skrzepu z żył głębokich (zakrzepica żył głębokich, DVT). Objawy PE są bardzo zróżnicowane i zależą zarówno od wielkości zatoru, jego lokalizacji, jak i stanu ogólnego pacjenta. Mogą one wahać się od bezobjawowej postaci, przez łagodne objawy, po skrajnie ciężką, prowadzącą do nagłego zgonu.
Najczęstszym objawem klinicznym jest nagła duszność. Duszność może być łagodna, umiarkowana lub ciężka, w zależności od wielkości i liczby zatkanych naczyń płucnych. Zwykle pojawia się nagle, bez związku z wysiłkiem fizycznym, co jest jednym z kluczowych elementów różnicujących PE od innych chorób, takich jak niewydolność serca czy astma. Towarzyszy jej często przyspieszone oddychanie (tachypnoe), które wynika z niedotlenienia tkanek i hipoksemii – obniżonego poziomu tlenu we krwi. W niektórych przypadkach może dojść do sinicy, wskazującej na ciężkie niedotlenienie.
Kolejnym istotnym objawem PE jest ból w klatce piersiowej. Ból ten ma zazwyczaj charakter opłucnowy, co oznacza, że nasila się podczas głębokiego oddechu lub kaszlu. Często jest opisywany jako ostry, kłujący ból zlokalizowany po jednej stronie klatki piersiowej, chociaż zdarzają się również przypadki bólu o charakterze rozlanym. Ból ten może być mylony z zawałem mięśnia sercowego, zwłaszcza gdy towarzyszą mu inne objawy, takie jak uczucie kołatania serca, tachykardia (przyspieszone bicie serca) czy spadek ciśnienia tętniczego.
Wielu pacjentów z PE zgłasza także kaszel, często suchy, chociaż w niektórych przypadkach może pojawić się również krwioplucie. Krwioplucie jest szczególnie groźnym objawem, sugerującym poważniejsze uszkodzenie tkanki płucnej spowodowane zawałem płuca. Taki stan może być związany z martwicą fragmentu płuca w wyniku niedokrwienia.
Objawy systemowe, takie jak omdlenia (wynikające z obniżenia ciśnienia tętniczego), zawroty głowy czy osłabienie, również mogą występować w PE, zwłaszcza w jej ciężkich postaciach. W niektórych przypadkach pacjenci doświadczają także poczucia silnego niepokoju i lęku, co jest związane z subiektywnym odczuciem duszności oraz zagrożeniem życia. Warto także wspomnieć o objawach wskazujących na zespół przeciążenia prawej komory serca, takich jak poszerzone żyły szyjne, obrzęki kończyn dolnych oraz rzadziej ból w prawym nadbrzuszu (wynikający z powiększenia wątroby z powodu zastoju krwi).
Należy również zauważyć, że u niektórych pacjentów PE przebiega skąpoobjawowo lub bezobjawowo, co może utrudniać jej wykrycie. Dlatego też, zatorowość płucna bywa nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ objawy mogą być niespecyficzne, a ich zignorowanie prowadzi do poważnych konsekwencji, takich jak nagła śmierć sercowa.
Diagnostyka
Diagnostyka zatorowości płucnej jest procesem wieloetapowym, który ma na celu zarówno potwierdzenie obecności zatoru w naczyniach płucnych, jak i ocenę ciężkości stanu pacjenta. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu lekarskiego, w którym lekarz zwraca uwagę na występowanie typowych objawów, takich jak duszność, ból w klatce piersiowej, kaszel czy krwioplucie. Ważne jest również zidentyfikowanie czynników ryzyka, takich jak wcześniejsza zakrzepica żył głębokich, niedawne operacje, unieruchomienie, choroby nowotworowe, hormonalna terapia zastępcza lub stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych.
Po wstępnym wywiadzie i badaniu fizykalnym lekarz może wykonać kilka testów diagnostycznych. Jednym z podstawowych badań laboratoryjnych jest oznaczenie stężenia D-dimerów, które są produktami degradacji fibryny powstającymi podczas rozkładu skrzepu. Podwyższone stężenie D-dimerów wskazuje na zwiększoną aktywność procesów zakrzepowych w organizmie, co sugeruje możliwość wystąpienia PE. Należy jednak pamiętać, że wynik dodatni nie jest specyficzny dla PE i może występować również w innych stanach, takich jak infekcje, urazy, ciąża czy nowotwory. Z kolei wynik ujemny D-dimerów pozwala z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć PE, zwłaszcza u pacjentów o niskim ryzyku.
W przypadkach, gdy wyniki D-dimerów są niejednoznaczne lub gdy istnieje wysokie podejrzenie PE, lekarz może zlecić bardziej zaawansowane badania obrazowe. Angio-TK (tomografia komputerowa z kontrastem) jest uznawana za złoty standard w diagnostyce PE. Pozwala ona na wizualizację zatorów w tętnicach płucnych oraz ocenę ich rozmiaru i lokalizacji. W przypadkach, gdy pacjent nie może otrzymać kontrastu (np. z powodu alergii lub niewydolności nerek), alternatywną metodą może być scyntygrafia perfuzyjna płuc, która ocenia przepływ krwi w płucach i może ujawnić obszary, w których krążenie jest zablokowane przez zator.
Innym pomocnym badaniem jest echokardiografia, która pozwala na ocenę obciążenia prawej komory serca. W ciężkich przypadkach PE, dochodzi do przeciążenia prawej komory, co może być widoczne jako jej powiększenie i osłabienie funkcji skurczowej. Echokardiografia może także ujawnić obecność skrzepliny w prawej części serca, co może wskazywać na jej pochodzenie z żył głębokich kończyn dolnych.
W diagnostyce PE pomocna może być także ultrasonografia żył głębokich (USG dopplerowskie), zwłaszcza w sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie zakrzepicy żył głębokich kończyn dolnych. Jeżeli zostanie stwierdzona obecność skrzepu w tych żyłach, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że PE jest wynikiem migracji tego zakrzepu do płuc.
Leczenie
Leczenie zatorowości płucnej zależy od ciężkości stanu pacjenta, rozmiaru zatoru oraz obecności ewentualnych chorób współistniejących. Istnieje kilka podstawowych strategii leczenia, w tym leczenie farmakologiczne, leczenie inwazyjne oraz środki zapobiegawcze, które mają na celu minimalizowanie ryzyka powikłań i nawrotów.
Pierwszą linią leczenia w większości przypadków jest terapia przeciwzakrzepowa. Najczęściej stosowanymi lekami przeciwzakrzepowymi są heparyny drobnocząsteczkowe (LMWH), które podaje się podskórnie i które działają szybko, hamując aktywność trombiny i zapobiegając dalszemu rozwojowi skrzepu. Inną opcją są antagoniści witaminy K (takie jak warfaryna), które jednak wymagają monitorowania wskaźników krzepliwości krwi (INR) oraz kilku dni, zanim osiągną pełną skuteczność. Coraz częściej stosowane są także nowe doustne antykoagulanty (NOAC), takie jak dabigatran, apiksaban czy rywaroksaban, które nie wymagają regularnego monitorowania i mają szybki początek działania.
W przypadkach ciężkiej zatorowości płucnej, zwłaszcza gdy dochodzi do wstrząsu kardiogennego lub ciężkiej niewydolności oddechowej, konieczne może być bardziej agresywne leczenie, takie jak fibrynoliza. Leki fibrynolityczne, takie jak alteplaza, działają poprzez rozpuszczenie skrzepu i szybkie przywrócenie przepływu krwi w płucach. Fibrynoliza jest jednak związana z wysokim ryzykiem krwawienia, dlatego stosuje się ją głównie w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia życia, gdy korzyści przewyższają ryzyko.
U niektórych pacjentów, u których leczenie przeciwzakrzepowe lub fibrynolityczne jest przeciwwskazane lub nieskuteczne, można rozważyć leczenie inwazyjne. Embolektomia płucna to zabieg chirurgiczny, polegający na usunięciu zatoru z tętnic płucnych. Alternatywnie, stosuje się także zabiegi trombektomii mechanicznej z wykorzystaniem cewnika, które są mniej inwazyjne i mogą być przeprowadzane u pacjentów w ciężkim stanie.
W ramach profilaktyki wtórnej, u pacjentów z nawracającymi PE, pomimo terapii przeciwzakrzepowej, można zastosować filtry do żyły głównej dolnej (IVC filter). Filtry te umieszcza się w żyle głównej dolnej, aby zatrzymać przemieszczające się skrzepy, zapobiegając ich dotarciu do płuc.
Konsultacje specjalistów
Nazwa usługi
Cena
Usługi Centrum Medycznego
Nazwa usługi
Cena
Usługi Rehabilitacji
Nazwa
Czas trwania
Cena
Badania laboratoryjne
Nazwa
Cena
Zadbajmy o Twoje zdrowie
Zadzwoń, umów wizytę przez Internet lub sprawdź adresy placówek.
Centrum Medyczne
Lekarze specjaliści & badania laboratoryjne
Petrażyckiego 99, 30-399, Kraków
poniedziałek - piątek 7:00 - 20:00
sobota 7:00 - 13:00
Rehabilitacja
Masaże & fizjoterapia
Działowskiego 1, 30-399, Kraków
poniedziałek - piątek 8:00 - 20:00
Podgórska Poradnia
Lekarze specjaliści & badania laboratoryjne
Rynek Podgórski 14, 30-518, Kraków
poniedziałek - piątek 7:00 - 20:00
sobota 7:00 - 13:00
Zadbajmy o Twoje zdrowie
Zadzwoń, umów wizytę przez Internet lub sprawdź adresy placówek.
Powiązane schorzenia
Wczytywanie...
Specjaliści
Add a Title
Add a Title
Add a Title
Add a Title
Add a Title
Add a Title
Często zadawane pytania
Add a Title
Add paragraph text. Click “Edit Text” to update the font, size and more. To change and reuse text themes, go to Site Styles.
Add a Title
Add paragraph text. Click “Edit Text” to update the font, size and more. To change and reuse text themes, go to Site Styles.