Czy widzieliście kiedyś na swojej skórze brodawki, potocznie nazywane kurzajkami? Czy zastanawialiście się, jaki patogen je wywołuje? Co ma to wspólnego z rakiem szyjki macicy czy też rakiem prącia? Dlaczego szczególnie teraz warto zainteresować się profilaktyką tych chorób?
Posłuchaj w formie podcastu!
Wirus HPV zakaża komórki naskórka i nabłonka płaskiego. Natura nie lubi nudy, więc mamy aż ponad 100 typów genetycznych tego wirusa. Część z nich ma potencjał nowotworowy, o czym jeszcze za chwilę powiem. Zakażenie przenosi się z człowieka na człowieka wskutek kontaktu seksualnego, poprzez kontakt bezpośredni ze zmianami skórnymi lub na błonie śluzowej oraz z matki na dziecko w czasie porodu (choć przy tej ostatniej opcji ryzyko zakażenia jest dość niewielkie). Wirus jest bardzo powszechny, według ostrożnych szacunków aż 50% osób aktywnych seksualnie będzie miała w ciągu życia kontakt z HPV.
Jak wyglądają objawy zakażenia HPV? Jak już mówiłem, typów tego wirusa jest dużo, i to właśnie od tego, jakim typem się zarazimy, zależy to, jak będzie się objawiać u nas zakażenie. Statystycznie najczęściej są to brodawki, zwykle zlokalizowane na dłoniach lub podeszwach, mają postać guzków o nierównej powierzchni, wielkości do kilku milimetrów, z reguły niebolesnych. Jeśli się zlewają, mogą sprawiać ból przy chodzeniu, mogą też swędzieć. Są też typy wirusa, które mogą występować w postaci dużo mniej przyjemnych kłykcin kończystych. Są to zmiany, które lokalizują się najczęściej w okolicach zewnętrznych narządów płciowych (srom, prącie, okolica okołoodbytnicza) i przyjmują postać różowych, kalafiorowatych niewielkich guzków, wyniosłych lub płaskich. Ich powierzchnia może być gładka lub zrogowaciała. HPV potrafi też lokalizować się na błonach śluzowych i wtedy u takiego chorego znaleźć można np. płaskie białawe punkciki w jamie ustnej, czasem podobne do kłykcin.
No i słuchajcie, przechodzimy do najważniejszej rzeczy dotyczącej HPV. Mianowicie istnieje kilka typów tego wirusa o silnym potencjale do tworzenia nowotworów szyjki macicy, pochwy, sromu, odbytu oraz raka prącia. W związku z tym, że nowotworowe typy HPV przenoszą się głównie drogą kontaktów seksualnych, to musimy jeszcze wspomnieć o raku jamy ustnej, gardła, krtani czy zatok przynosowych, które również mogą być przez niego wywołane.
Zrobimy mały przerywnik. Jak myślicie, co ma wspólnego Lewandowski z HPV? Jeśli macie na myśli naszego najlepszego piłkarza, to pewnie nic, ale kto go tam wie! Natomiast na początku XX wieku w Niemczech żył sobie pewien dermatolog, który nazywał się Felix Lewandowsky. Odkrył on wspólnie z innym naukowcem, Wilhelmem Lutzem, że wirus HPV może u pewnych osób predysponowanych genetycznie wywoływać bardzo rozległe zapalenie skóry, które nazwano później od ich nazwisk dysplazją Lewandowskiego-Lutza
. I choć pewnie rzadko sprawdzacie w Google grafika rzeczy, o których Wam opowiadam, to teraz absolutnie musicie to zrobić. Ciężko mi znaleźć schorzenie, które na pierwszy rzut oka wygląda bardziej spektakularnie. Z tego powodu te kilka osób na świecie, które miało nieprzyjemność zachorować na dysplazję Lewandowskiego-Lutza, nazwano „ludźmi drzewami”. Teraz to już sprawdzicie, co?
Wracając do HPV – musimy powiedzieć o diagnostyce. Lekarz zazwyczaj ustala rozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego, czyli oglądania zmian skórnych lub na błonach śluzowych. W temacie prewencji nowotworowej najważniejsza jest cytologia u kobiet. Przypomnijmy: Pierwszą cytologię powinno się wykonać nie później niż po ukończeniu 25. roku życia lub nie później niż po upływie 3 lat od rozpoczęcia współżycia. Według zaleceń Ministerstwa Zdrowia cytologię należy wykonywać co 3 lata, jednak w niektórych przypadkach należy poddawać się badaniu co roku. W leczeniu HPV stosuje się farmaceutyki miejscowe, jak np. maści z kwasem salicylowym, jeśli mówimy o brodawkach dłoni czy stóp. W przypadkach opornych na leczenie miejscowe mamy do dyspozycji krioterapię lub elektrokoagulację w gabinecie dermatologicznym, a w ostateczności zawsze pozostaje nam wycięcie chirurgiczne zmiany.
Czy możliwe jest wyleczenie HPV? W przypadku zmian nienowotworowych u osób z prawidłową odpornością rokowanie jest dobre, natomiast w nowotworach złośliwych, w których powstawaniu uczestniczy HPV, wszystko zależy od stopnia zaawansowania w chwili rozpoznania.
No dobra, to teraz zostało nam jeszcze zapobieganie tym wszystkim nowotworom narządów płciowych. Najlepszą metodą jest szczepienie przeciwko HPV. Szczepić można dzieci od 9 roku życia. Na polskim rynku dostępne są dwie szczepionki, Gardasil-9 oraz Cervarix i nie ma większego znaczenia, którą wybierzecie. Pamiętacie jak we wstępie do dzisiejszego odcinka powiedziałem, że szczególnie teraz jest dobry moment na profilaktykę nowotworów wywoływanych przez HPV? Otóż NFZ prowadzi właśnie bezpłatny program szczepień przeciwko HPV dla dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat. W roku 2023 ze szczepień mogą więc za darmo skorzystać dzieci urodzone w 2010 i 2011 r. Szczepienie jest najskuteczniejsze, jeśli nastąpi przed potencjalnym narażeniem na zakażenie HPV, do którego – jak już wiecie – dochodzi głównie drogą kontaktów seksualnych. Dlatego tak ważne jest szczepienie nastolatków. Standardowo w opisie odcinka znajdziecie link do strony z wszystkimi ważnymi informacjami na ten temat.
Mam nadzieję, że po dzisiejszym artykule temat HPV jest już Wam trochę bliższy. Oby nie był za bardzo!
Comments